Vraag&Antwoord

Mijn Heer en mijn God (2) - Peter van 't Riet - 2013
Zijn er meer voorbeelden van identificatie van God met een van zijn representanten?

Vraag: Zijn er in de bijbels-joodse traditie/mystiek andere voorbeelden dan Johannes 20:28-29 waarin God geïdentificeerd wordt met een van zijn representanten?

In de eerste plaats is niet zeker dat Thomas' uitroep "Mijn heer en mijn God" bedoeld is als een omschrijving van de mystieke verschijning van Jezus. Er kan ook een rechtstreeks aanroepen van God mee bedoeld zijn ("Adonai Elohenoe") als dankbetuiging voor het inzicht dat Jezus' betekenis niet is afgelopen met zijn dood. Maar zelfs als deze uitroep wel op de mystieke verschijning van Jezus betrekking heeft en dus bedoeld is als een identificatie van God met een van zijn representanten, dan is die identificatie niet uniek. We vinden zo'n identificatie al aan het begin van het vierde evangelie in de uitdrukking "het woord was God" (Johannes 1:1). Daar is met de term 'het woord' bedoeld de Tora in de brede zin van het woord (Tora, Tenach en joodse traditie).

Ook in Tenach zelf komen dergelijke identificaties van God met zijn representanten voor. Een van de bekendste is te vinden in Genesis 18:1-2 "En de Eeuwige verscheen aan hem [Abraham] ... en hij [Abraham] sloeg zijn ogen op en zag, en zie, drie mannen stonden bij hem". Deze identificatie wordt daarna in het verhaal vastgehouden bijv. in vers 22 en volgende. Een ander voorbeeld is te vinden in Genesis 32:24-30 waar Jacob worstelt met een man (vers 24) die daarna geïdentificeerd wordt met God (vers 30). In Tenach zijn meer van dergelijke voorbeelden te vinden. Heel vaak wordt ook de 'roeach' (de geest van God) met Hem geïdentificeerd.

In mijn boek "Het evangelie uit het leerhuis van Lazarus" (pag. 312) heb ik uitgelegd dat het werkwoord 'zijn' in teksten als "het woord was God" niet essentialistisch, maar functioneel moet worden opgevat. Het gaat niet om een gelijkheid van wezen, essentie, natuur of persoon. Het gaat om een gelijkheid van functie. In de oude joodse traditie geldt: "de afgezant van de koning is de koning" (hij heeft dezelfde functie als de koning). Het gaat dus om functionele gelijkheid: als je God wilt leren kennen, bestudeer dan Zijn woord (Tora, Tenach), of - in geval van ons verhaal - blijf bovendien het leven en de woorden van Jezus bestuderen ook na zijn dood.


This is the website of Peter van 't Riet