Antwoord : De zogenaamde brieven van Petrus zijn in werkelijkheid brieven uit de school van Paulus (zie 2 Petrus 3:15-16). De brieven van Paulus riepen vooral na zijn dood veel vragen op, bijvoorbeeld over de wederkomst van Christus die maar uitbleef (vergelijk 1 Thessalonicenzen 4:13-17 met 2 Petrus 3:3-4). Bovendien kon men in de zich ontwikkelende kerk geen controverse permitteren tussen Paulus en Petrus (zie Galaten 2:11-14). De brieven van Petrus zijn mijns inziens door aanhangers van Paulus geschreven om onduidelijkheden uit Paulus' brieven te verduidelijken en tevens om de grote verschillen tussen de hellenistisch-joodse benadering van Paulus en de Aramees-joodse benadering van Petrus en de evangelisten te overbruggen. Theologisch gezien borduren de Petrusbrieven immers voort op de brieven van Paulus en niet op de evangeliën. Tegen die achtergrond kom ik bij je vraag.

De gedachte dat de kruisdood van Jezus een verzoeningsoffer is voor de hele mensheid is door Paulus ontwikkeld als onderdeel van een bredere theologie. Het grondidee van die theologie is dat de wereld waarin de mens leeft zondig en ellendig is. Hij kan zichzelf daaruit niet verlossen (zelfs niet met behulp van de Tora). Er is een hemelse gestalte nodig die afdaalt naar de aarde, daar sterft en weer uit de doden opstaat om vervolgens naar de hemel terug te keren. Op die manier baant deze hemelse verlosser een weg waarlangs zijn aanhangers/gelovigen uit de vleselijke ellende verlost worden. De structuur van dit gedachtecomplex (ellende --> afdalen-sterven-opstaan-opvaren --> verlossing) treffen we op die manier in geen enkel joods geschrift aan (zelfs niet in de evangeliën, maar ik geef toe dat dat wat meer uitleg vergt). Dit gedachtecomplex treffen we wel aan in de Griekse en hellenistische mysteriegodsdiensten die algemeen verbreid waren in Paulus' dagen.

Paulus heeft een geheel eigen theologie ontwikkeld niet alleen met behulp van joodse elementen, maar vooral ook van hellenistische en Grieks-Romeinse elementen. Zijn theologie, die vooral een Christusmysterie is, heeft in mijn ogen dan ook weinig meer te maken met de leer en het leven van de Aramees-joodse leraar Jezus van Nazareth zoals we hem kennen uit de evangeliën.