Vraag&Antwoord

Geboorte van Jezus (4) - Peter van 't Riet - 2018
Werd Jezus wel geboren in Bethlehem in Judea?

Vraag : Het schijnt zo te zijn dat er twee Bethlehem’s zijn geweest: een in Judea (de bekende) en een in Galilea op 7 kilometer afstand van Nazareth. Volgens het EO-programma ‘Jezus van Nazareth: een persoonlijke zoektocht van Kefah Allush’ zijn er bijbelgeleerden die menen dat Jezus niet in Bethlehem in Judea is geboren (op 120 km afstand van Nazareth), maar in Bethlehem in Galilea. Wat denk jij daarvan?

Antwoord : Ik heb twee afleveringen van deze EO-serie gezien. Er zitten nogal wat populariseringen en dus historische twijfelachtigheden in. Dat over het bestaan van twee Bethlehems klopt overigens wel. Historisch gezien zal Jezus heus wel in Galilea zijn geboren. De beste kandidaat is echter nog altijd Nazareth. Het Bethlehemverhalen in de Evangeliën van Mattheüs en Lukas zijn zogenaamde midrasjtransformaties. Dat zijn leerverhalen waarin de evangelisten hun theologische opvattingen over de messiaanse betekenis van Jezus uiteenzetten in de vorm van verbeelde gebeurtenissen. Historische noties kunnen daarin wel een rol spelen, maar zij worden getransformeerd naar een verhaal dat verteld wordt in beelden die ontleend zijn aan Tenach (Oude Testament) en joodse traditie.

Als je in die tijd wilde vertellen dat aan de latere Jezus een messiaanse betekenis moest worden gegeven, dan begon je met een geboorteverhaal in de stad van David (vanwege de messias ben david) en noem je zijn vader Joseef (vanwege de messias ben Joseef). Zo hebben de evangelisten de idee van een strijdende messias (David) opgenomen in de idee van een lijdende messias (Joseef). De strijdende messias, die veel joden in die tijd verwachtten, werd op die manier als het ware gepacificeerd.

Wees dus voorzichtig met historische conclusies te trekken uit evangelieverhalen: ze zijn niet historisch betrouwbaar, maar wel theologisch betrouwbaar. Ze geven namelijk de theologie van de evangelisten betrouwbaar weer.


This is the website of Peter van 't Riet