Brochure

Tien bouwstenen voor het lezen van de evangeliën - Peter van 't Riet - 2012
Op basis van Tenach en joodse traditie

Folianti-reeks nr. 30 - Folianti, Zwolle - ISBN: 90-76783-27-7 - 20 pagina's. Bestel deze brochure bij Folianti.

In deze brochure zet Peter van 't Riet tien bouwstenen uiteen voor een leeswijze van de evangeliën op basis van Tenach (de Hebreeuwse Bijbel) en de joodse traditie. Bij de behandeling van elke bouwsteen komen een of enkele evangelieverhalen aan de orde, zodat de betekenis ervan voor de exegese direct helder wordt. Achtereenvolgens worden in deze brochure behandeld:

1. Vergelijking van parallelverhalen
In de evangeliën komen veel overeenkomstige verhalen voor. Omdat de evangelisten joodse vertellers waren hebben ze welbewust hun eigen versie van de verhalen verteld. Door goed op de verschillen te letten komen we meer aan de weet over de opvattingen van elke evangelist afzonderlijk.

2. De Hebreeuwse betekenis achter de woorden
De evangelisten waren Grieks sprekende joden. Daarom moet achter de Griekse woorden in de evangeliën steeds gezocht worden naar de Hebreeuwse betekenis ervan.

3. De Hebreeuwse denkwereld achter de tekst
De denkwereld van de evangelisten was niet Grieks maar Hebreeuws. Niet het zijn van de dingen was voor hen van belang maar het handelen van de gelovigen. De denkwereld van de evangelisten was niet essentialistisch maar (zoals in het jodendom) functionalistisch.

4. De literatuur van de evangelist
De evangelisten waren joodse schriftgeleerden. Zij schreven hun verhalen aansluitend bij Tenach (de Hebreeuwse Bijbel), de overige toen in omloop zijnde joodse literatuur en de mondelinge overlevering.

5. Kennis van het joodse leven
De evangelisten schreven voor hun joodse tijdgenoten en veronderstelden stilzwijgend dat die bekend waren met joodse gewoonten en gebruiken. In verhalen spelen die op de achtergrond vaak een dooslaggevende rol.

6. De beeldtaal van Tenach en Midrasj
In Tenach en Midrasj (de toenmalige mondelinge overlevering) hebben woorden en beelden vaak een diepere betekenis die voor het begrijpen van de verhalen van belang kan zijn. Deze diepere betekenis volgt meestal een vast patroon waarvan ook de evangelisten zich bediend hebben.

7. Parallellen met Tenach- en midrasjverhalen
Veel evangelieverhalen en series verhalen vertonen overeenkomsten met verhalen en series verhalen in Tenach en Midrasj. Die parallellen zijn doorslaggevend voor het beantwoorden van de vraag wat een evangelist met zijn evangelie bedoeld kan hebben.

8. Gedragsregels op basis van de Tora
Het jodendom is vooral een gedragsgodsdienst en minder een ideeëngodsdienst. Gedrag wordt altijd in verband gebracht met de voorschriften in de Tora. Ook in de evangeliën gebeurt dat vaak. Kennis van de wijze waarop in het jodendom de relatie tussen Tora en gedragsregels wordt gelegd, is voor het begrijpen van veel verhalen onmisbaar.

9. De joodse groepen in de tijd van Jezus
Het jodendom van de eerste eeuw bestond uit veel verschillende joodse groepen die in evangelieverhalen nogal eens een belangrijke rol spelen. Kennis van die groepen is dan onmisbaar om de verhalen te kunnen begrijpen.

10. Politieke en maatschappelijke verhoudingen
De politieke en maatschappelijke verhoudingen werden in Jezus' tijd vooral bepaald door de Romeinse overheersing van het land Israël en het verzet daartegen van radicale joodse groepen zoals de Zeloten. De messiaanse verwachtingen die daarmee gepaard gingen, lopen als een rode draad door de vier evangeliën heen en zijn van belang om de messiaanse strategie van elk van de evangelisten te kunnen ontcijferen.

Deze brochure geeft een duidelijk overzicht van de diverse aspecten die een rol spelen bij het lezen van de evangeliën op een joodse manier. Voor verdere studie wordt bij elke bouwsteen verwezen naar eerdere publicaties van de auteur waarin al deze bouwstenen eerder verspreid aan de orde kwamen en waarin een groot aantal andere voorbeelden is te vinden.


This is the website of Peter van 't Riet