Antwoord : Mijn studie van Paulus is nog in volle gang. Als we over hem van gedachten wisselen moet je wel weten dat ik het alleen over zijn echte zeven brieven heb. In "De levensloop van Paulus" heb ik laten zien dat je voor de interpretatie van zijn opvattingen niets hebt aan de Handelingen der Apostelen. Lukas heeft in dat boek een midrasjtransformatie op Paulus toegepast waardoor de Paulus van Handelingen heel anders is dan de Paulus van zijn eigen brieven.

Er is in de hedendaagse exegese een tendens om Paulus veel farizees-rabbijns-joodser te maken dan hij in werkelijkheid was. Dat wil men kennelijk graag omdat men denkt dat hij dan waardevoller wordt voor de christelijke discussie met het hedendaagse jodendom. Maar de basis voor die opvatting is mijns inziens nogal mager en grotendeels ontleend aan de Handelingen der Apostelen, waarin Lukas Paulus meer farizees heeft gemaakt dan hij in werkelijkheid (in zijn brieven) was. Op grond van zijn brieven is het zelfs zeer de vraag of Paulus wel veel kennis van het Hebreeuws heeft gehad.

Inmiddels heb ik de invloed van de Stoa op Paulus' brieven in kaart gebracht. Die is inderdaad groot. Maar een zuivere stoïcus is hij niet geweest. Eerder was hij verwant met het zogenaamde midden-platonisme, een mengvorm van platonisme en stoïcisme. Zijn moraal is stoïsch maar zijn wereldbeeld is dualistisch, min of meer platoons (de Stoa had een monistisch wereldbeeld). Met dit laatste onderzoek ben ik overigens nog bezig.

Verder heb ik sterk de indruk dat Paulus' semantiek (de betekenis van de door hem gebruikte woorden) meer Grieks-Romeins dan Aramees-Hebreeuws-joods is geweest. Ook is zijn wetsopvatting meer Romeins dan joods met veel kwalijke gevolgen voor de christelijke theologie. Maar dit zijn zaken die ik nog aan het bestuderen en onderbouwen ben.

Kort samengevat komt mijn kijk op Paulus erop neer dat hij vooral een hellenistische jood was die weinig affiniteit had met en wellicht weinig begrip van de farizees-rabbijnse denkwereld van zijn dagen.