Vraag&Antwoord

Opstanding uit de doden (1) - Peter van 't Riet - 2015
Wat zit er achter het verschil in opvatting over de opstanding uit de doden tussen Sadduceeën en Farizeeën in de tijd van Jezus?

Vraag : Er was in de tijd van Jezus een verschil van opvatting tussen de Sadduceeën en Farizeeën over de opstanding uit de doden. De eersten geloofden daar niet in, de laatsten wel. De Sadduceeën leefden als elite in welstand en vatten dat op als bewijs dat God aan hun kant stond. De Farizeeën waren bezig te leven volgens de halacha en hadden andere opvattingen. Hun geloof in de opstanding was echter nogal vaag. Het zou vooral gaan om een collectieve verrijzenis die samenviel met het herstel van Israël. Kan het zijn dat de farizese opvatting over de opstanding alleen maar bedacht is om de legitimiteit van de Sadduceeën op losse schroeven te zetten?

Antwoord : Er zit meer achter dit verschil van opvatting tussen beide stromingen in het jodendom van de 1e eeuw CJ. Het farizese geloof in opstanding uit de doden is meer dan alleen een delegitimatie van sadducese opvattingen. De Sadduceeën hadden een statisch Godsbeeld en wereldbeeld: God had zich in de Tora geopenbaard en daarbij was het gebleven. Zij gingen er verder vanuit dat zij tot in eeuwigheid de leiders van Israël zouden zijn en dat zij dit ook zo in stand moesten houden. De Farizeeën hadden daarentegen een dynamisch Godsbeeld en wereldbeeld: Ook na het geven van de Tora aan Israël bleef God zich openbaren. Dat komt o.a. tot uitdrukking in hun acceptatie van de profeten en in hun verhalen over engelen. De Farizeeën erkenden eveneens dat het jodendom door crisissituaties heengaat en van tijd tot tijd in het slop kan komen. Zij geloofden echter in Gods bemoeienis met Israël en in zijn hulp om er weer nieuw elan in te brengen en nieuwe leiders te laten opkomen. Dat geloof wordt al bij de profeten verbeeld met het beeld van de opstanding uit de doden (Ezechiël 37). Maar omdat het in beide gevallen (engelen en opstanding) om een abstract inzicht gaat (voortgaande openbaring en vernieuwing van de traditie) kunnen beide voorstellingen allerlei concrete, vaak heel verschillende vormen aannemen. Vandaar de vele verschillende verhalen en liederen over engelen en de vele verschillende voorstellingen van opstanding uit de doden. En wat voor de Farizeeën gold, geldt ook voor hun opvolgers, de rabbijnen. Het gaat dus tussen Sadduceeën en Farizeeën om een fundamenteel verschil in inzicht in de werkelijkheid als schepping van God.


This is the website of Peter van 't Riet