Boekbespreking

Boekbespreking Lukas de Jood - A. van Diemen - 1985
Praktische Theologie jrg. 12 nr. 3, p. 317

W.G. Kümmcl verwoordt een bijna door iedereen gedeelde overtuiging als hij verklaart: Het enige dat we met zekerheid over Lukas kunnen zeggen is dat hij een christen was uit de heidenen, en dat hij schreef voor christenen uit de heidenen (Einl. in das N.T. 19802, p. 118). Er is dan veel moed voor nodig om een bock te publiceren met als hoofdthese: Lukas was een Jood (Deel 1), die schreef voor een joods publiek (Deel 2). Beide auteurs hebben deze moed opgebracht, sterk als zij zich voelden door een hele reeks argumenten, die soms inderdaad indrukwekkend zijn, soms evenwel minder overtuigend.

De lezer laat zich graag door de eerste drie hoofdstukken meevoeren, en beaamt dat Lukas' taalgebruik (goed grieks; veel vaktermen op het gebied van de geneeskunde, de scheepvaart, de politiek, het romeinse recht) niet per se wijst op een arts of op iemand van heidense oorsprong. Verhelderend is ook de grote nadruk op het joodse literaire genre 'midrasj', waarvan Lukas zowel in zijn evangelie als in de Handelingen gebruik heeft gemaakt. Daardoor wordt b.v. duidelijk dat Lukas Johannes de Doper schildert als Samuel. Minder overtuigend is de manier waarop bewezen wordt dat 'onder ons' in Lukas 1,1 betekent: 'onder ons, Joden'.

In het tweede deel wordt op vaak vernuftige wijze gepoogd uit de vele geografische (soms liever: topografische) notities van Lukas en Handelingen te bewijzen dat Lukas zich tot joodse lezers richt. Objektieve onjuistheden moeten verklaard worden uit het feit dat Lukas zich van het genre midrasj bedient. Soms krijgt men het gevoel dat bepaalde namen als: Nazareth, Kafarnaüm, Naïn en Bethsaïda toch wel erg veel moeten aantonen! Belangrijk is het hoofdstuk over Macedonië (plaats van Lukas' herkomst?) en vooral dat over de verschillende groeperingen binnen het jodendom van Jezus' tijd. Het evangelie van Lukas zou één polemiek zijn tegen de Zeloten; het is de - geweldloze! - bekering van Rome die Jeruzalem tot heil zal strekken.

Het boek is zeer serieus; niet altijd overtuigend, maar wel suggestief en uitdagend; methodisch van opzet en helder geschreven; van grote waarde voor het gesprek met de Joden.


This is the website of Peter van 't Riet