Boekrecensie

Jona was een echte profeet - Rabbijn Lody van de Kamp - 1988
Nieuw Israëlitisch Weekblad (14 oktober - 3 chesjwan 5749)

Tegen de achtergrond van deze tijd hebben Will J. Barnard en Peter van 't Riet de profetie van Jona willen vertalen en verklaren. Het is niet de bedoeling van de schrijvers geweest een uitgebreide wetenschappelijke discussie te voeren. Alleen de wetenschappelijke probleemstellingen die volgens de schrijvers het meest van belang zijn voor de manier waarop Jona gelezen dient te worden werden behandeld.

Wat de vertaling betreft is het boekwerk, als onderdeel van Tenach, voor degene die geen toegang heeft tot het Hebreeuws een belangwekkende uitgave. Het is namelijk niet een gebruikelijke vertaling waarbij de karakteristieke trekken van de oorspronkelijke taal, het Hebreeuws, zijn opgeofferd ter wille van de leesbaarheid.

Om juist de Hebreeuwse oorsprong duidelijk herkenbaar te laten blijven is gekozen voor een vertaling die het lezen soms moeilijk maakt maar wel zo weinig mogelijk van de veelzijdigheid die het Hebreeuws in zich heeft laat verdwijnen. Hierin zijn de schrijvers goed geslaagd. Met behulp van de voetnoten is er dan ook een heel redelijke vertaling ontstaan. Het is echter jammer dat zij het niet bij vertalen hebben gelaten. Het verhaal van Jona wordt namelijk ook historisch en min of meer wetenschappelijk beoordeeld.

Met die benadering plaatsen Will Barnard en Peter van 't Riet hun boekwerkje buiten die ondertiteling die zij zelf pretenderen. De ondertiteling vertelt namelijk dat het boekwerk spreekt vanuit de rabbijnse traditie.

Wanneer dat zo is dan zijn de schrijvers natuurlijk wel gebonden aan datgene wat de rabbijnse traditie zegt over dat deel van Tenach dat Jona heet. Een opmerking dat het boek Jona van de hand van verscheidene auteurs zou zijn hoort hier dan ook niet in thuis. Een suggestie dat het gebed uit het tweede hoofdstuk van Jona niet als onderdeel van de oorspronkelijke profetie moet worden beschouwd of dat de profeet Jona zich zou richten tegen het zogenaamde éng-religieuze nationalisme van de profeten Ezra en Nehemia heeft natuurlijk ook geen plaats in de rabbijnse traditie. [Opmerking van de auteur: Dit zijn nu juist opvattingen uit de christelijke bijbelkunde die in het boek worden bestreden].

De rabbijnen vertellen ons dat Jona het kind was dat door Elija de profeet weer tot leven was gewekt (zie Koningen 1 hfdst. 17). Een boek sprekend vanuit de rabbijnse traditie moet dat dan ook maar aanvaarden. De Talmoed laat de rabbijnen aan het woord die vertellen dat Jona, de zoon van Amitai, een echte profeet was (zie Talmoed Jeroesj., Sanhedrin 11.8). Dan is er voor de rabbijnse traditie ook geen discussie meer mogelijk. Dan is Jona een echte profeet. De schrijvers hadden dan ook duidelijker een keus moeten maken. Of al die overbodige pagina's die vraagtekens zetten bij de rabbijnse tradities weglaten. Of niet pretenderen vanuit die tradities te spreken. Dat was in ieder geval dit boekwerkje ten goede gekomen. [Opmerking van de auteur: Wij hebben niet gepretendeerd het boek Jona te interpreteren precies zoals dat in de rabbijnse traditie gedaan wordt. Wel hebben we onze eigen interpretatie gegeven met behulp van de rabbijnse traditie. Het woord ‘vanuit’ in de ondertitel had achteraf wellicht beter ‘met behulp van’ kunnen luiden].


This is the website of Peter van 't Riet