Boekbespreking De slip van een joodse man vastgrijpen - K. Runia - 1989
Centraal Weekblad (24 november)

Will J. Bamard en Peter van 't Riet hebben samen al enkele boeken geschreven waarin ze proberen het christendom en met name ook het Nieuwe Testament binnen het kader van het jodendom te verstaan. In dit boek geven ze hun visie op de 'christelijke eredienst in het spoor van de joodse Jezus' (ondertitel).

Het is nogal een ingrijpende visie. In feite wordt het christelijk geloof geheel binnen het jodendom getrokken! Ze spreken zelf van 'een proces van hervorming van het christendom (dat men aangaat) waarin al die elementen die duidelijk in strijd zijn met de joodse oorsprong, en waarvan men kan aannemen dat Jezus zelf en zijn direkte leerlingen die zouden hebben afgewezen, herduid of vervangen moeten worden. Veel van de conventionele, christelijke theologie, zoals die vanaf de tweede eeuw door de apologeten, de kerkvaders en de latere theologen tot in onze tijd toe ontwikkeld is, zal daarbij verdwijnen, evenals zovele bijbehorende geloofspraktijken' (16).

Dit proces heeft diepgaande consequenties. Omdat de joden in de relatie tussen God en mens geen middelaarsrol kennen, hebben ze ook een andere visie op die relatie en op het mens-zijn (27). 'God heeft naar joodse opvatting de wereld in beginsel zeer goed gemaakt, maar niet af-gemaakt. Dat de mens naar Gods beeld is geschapen wil vooral zeggen, dat de mens door God gemaakt is als medeschepper en hij krijgt dus medeverantwoordelijkheid voor de voltooiing van de wereld' (28).

Jezus krijgt nu ook een heel andere plaats wat weer diepgaande consequenties voor de eredienst heeft. In diensten die joods-georiënteerd zijn passen 'geen geloofsuitingen met betrekking tot de drie-eenheid en dergelijke leerstukken. Ook elke liturgische verering van Jezus is niet in overeenstemming met de intenties van waaruit hij leefde.

Men, kan over Jezus lezen en spreken zo veel als men wil, maar hem als een goddelijke persoon vereren en toespreken komt in een op het jodendom georiënteerde eredienst niet te pas. Avondmaals- of eucharistievieringen zijn alleen mogelijk als zij ontdaan worden van de dogmatische kontekst van de verzoeningstheologie en de theologie van het nieuwe verbond als vervanging voor het oude' (61).

Geen wonder dat in het voorbeeld van de liturgie en preek voor een morgendienst (66 vv.) de naam van Jezus noch in gebed en lied, noch in de preek genoemd wordt. Men kan hier niet meer van een christelijke eredienst spreken. Dit is gewoon jodendom geworden, met er in aan de christelijke eredienst ontleende vormen.


This is the website of Peter van 't Riet