Foto Tom van Dijke

Het christendom is aan herziening toe. Al vanaf de oude kerkvaders zijn wegen ingeslagen die de gelovigen te ver hebben weggeleid van de joodse oorsprong. Verder dan ooit de bedoeling van Jezus geweest kan zijn. Peter van 't Riet (1948) is door bestudering van het jodendom en de oude geschriften, inclusief het Nieuwe Testament, tot de conclusie gekomen dat het nooit de bedoeling van Jezus kan zijn geweest om een nieuwe godsdienst in het leven te roepen. 'Jezus was immers een Toragetrouwe Jood en vanuit die achtergrond past geen persoonlijke verheerlijking als Zoon van God.' Het klinkt als vloeken in de kerk voor de 'bijbelgetrouwe' christen. Temeer omdat daarmee ook begrippen als het alverzoenend lijden en sterven, verlossing en wederopstanding ter discussie komen te staan. 'Toch wordt de herwaardering van de joodse oorsprong van het christendom in de christelijke kerken de laatste tijd niet meer direct verketterd', aldus van 't Riet. 'De kerken beginnen te wennen aan het omgaan met meningsverschillen.'

Joodse wortels
Het jodendom kan zichzelf verstaan zonder christendom. Andersom is onmogelijk, al lijkt de sterke traditionele christelijke visie daar wel een poging toe. 'In de opleiding van predikanten wordt te weinig aandacht besteed aan de joodse wortels', meent Van 't Riet. 'En zij die er wel van weten durven het meestal niet vanaf de kansel te brengen. De belangstelling gaat op en neer, samen met de huidige politieke situatie in het Midden Oosten. Is er vrede, dan is de belangstelling voor Israël groeiende. Zijn er spanningen, dan haakt men sneller af, omdat men niet geassocieerd wil worden met oorlog.'
Niet zozeer wetenschappelijke als wel 'godsdienstige interesse' vormt de drijfveer van waaruit Van 't Riet studeert en schrijft. Hij wil zich geen theoloog noemen, al heeft hij meer gepubliceerd dan menig godsdienstwetenschapper, maar noemt zich een amateur bijbelkundige. 'Dat bespaart me deelname aan allerlei vermoeiende debatten waarin mensen elkaar willen overtuigen,' grapt hij. Les geven schenkt hem plezier, waarbij hij niet uit is op bekering, maar mensen wil helpen in een zoektocht naar zingeving.

Van 't Riet komt uit een synodaal gereformeerd 'nest', maar kwam in conflict met de naar zijn mening 'ongerijmdheden in de theologie'. Niet de christelijke dogma's, maar de ethiek van de Bergrede spraken hem aan. Toen hij in de jaren zeventig in aanraking kwam met het jodendom sloeg de vonk over. 'Het gaat de joden meer om het leven dan om de leer. Je moet blijven studeren, blijven leren, blijven discussiëren en blijven zoeken naar de oorsprong van het woord. Binnen het christendom is het allemaal dichtgetimmerd en zetten de dogma's de toon. Het jodendom wijst de leer niet af, maar stelt wel vragen. Dat zie je zelfs binnen de gelederen van de Messiaanse joden.' Was Jezus Zoon van God? Van 't Riet gunt ieder zijn geloof. Maar hij wijst wel op de oorspronkelijke aanduiding, waarin Zoon van God ook gebruikt werd als aanduiding van een man die zich toelegde op de bestudering en praktisering van de wet. En de uitspraak 'niemand komt tot de Vader dan door mij' dan? Er volgt een korte uitleg van Van 't Riet over de betekenis van het woordje 'mij’ in de joodse traditie. Daarbij gaat het niet om de persoon, maar om diens manier van leven.

Boeken
De Zwollenaar raakte in de jaren zeventig bevriend met Will J. Barnard en ontdekte daarmee het jodendom als onuitputtelijke bron van wijsheid. Samen met Barnard schreef hij verschillende boeken, die gevolgd werden door diverse eigen uitgaven. Vaak werden de boeken gebaseerd op lezingen en brochures. Zo ontstonden al twintig jaar geleden de eerste hoofdstukken van 'Het mensbeeld van de Tora', het boek dat nu door Kok in Kampen is uitgegeven. De boodschap van dit boek is dat de mens (en niet God zelf) het eigenlijke onderwerp is van de Tora, de eerste vijfbijbelboeken. Dit jaar schreef Van 't Riet het laatste hoofdstuk, waarin hij zicht biedt op de betekenis van de Tora in onze huidige samenleving.

De auteur studeerde wiskunde en psychologie en promoveerde aan de VU Amsterdam. Een aantal jaren was hij wiskundeleraar en wetenschappelijk medewerker didactiek aan de TU in Delft. In de jaren tachtig kwam hij naar Zwolle als hoofddocent wiskunde en opleidingscoördinator exacte vakken aan de Christelijke Lerarenopleiding. Momenteel is hij instellingsdirecteur strategisch informatiebeleid aan de Hogeschool Windesheim. Het jodendom vult zijn vrije uren. Naast studie, schrijven en onderwijzen spande hij zich ook in voor de synagoge in Zwolle. Hij stond aan de basis van de Stichting Voortbestaan Synagoge Zwolle en van de culturele stichting Judaica, waarvan hij voorzitter is.

'Ik ben zelf geen jood, maar voelde me toch opgenomen door de joodse gemeenschap in Zwolle' vertelt hij. 'In het begin had ik het niet verwacht, maar vanuit de synagoge in Zwolle heeft men een bijzondere open houding naar de buitenwereld toe. De mate van tolerantie heeft me vanaf mijn eerste bezoek aan de synagoge op een zaterdagmorgen verrast.'