In het najaar van 2019 verscheen het tweede deel van een studie over Paulus van de hand van Peter van 't Riet, waarin hij verslag doet van zijn onderzoek naar het geestelijke milieu waarin Paulus is opgegroeid. Voor het eerste deel over Paulus' vorming en scholing in een hellenistisch-joods milieu: klik hier. Het nieuwe boek is een uitgage van Folianti te Kampen. ISBN 978-90-76783-52-9. Deze nieuwe uitgave is te koop op internet bij verzendboekhandel Folianti.
HOE HEEFT DE GRIEKS-ROMEINSE WERELD PAULUS VANAF ZIJN JEUGD BEÏNVLOED?
Paulus is misschien wel de meest gecompliceerde bijbelschrijver. Zijn brieven zijn gesteld in een ingewikkelde spreektaal. Zijn betoog springt vaak van het ene onderwerp naar het andere. De tegenstellingen zijn vrijwel altijd zwart-wit: vlees tegenover geest, werken tegenover geloofsinzicht, de Wet van Mozes tegenover de Wet van Christus, slavernij tegenover vrijheid, enz. Hoe is Paulus tot zijn theologie gekomen?
Er bestaat een romantisch beeld van Paulus waarin hij is geboren in een vroom farizees gezin en opgeleid in Jeruzalem bij de grote farizese geleerde Gamaliël. Maar in Paulus’ brieven is daar weinig van te merken. Wel vertonen zij veel verwantschap met de Grieks-Romeinse cultuur van die tijd. In deel 1 van Paulus’ jeugd en jonge jaren is uitvoerig besproken dat dit romantische Paulusbeeld niet historisch is. Paulus was in werkelijkheid afkomstig uit een hellenistisch-joods milieu in de Griekse Diaspora.
In dit tweede deel (dat zelfstandig te lezen is) laat de auteur zien dat Paulus bovendien sterk beïnvloed is door de Romeinse cultuur. Paulus is een Romeinse naam! Vooral de filosofische stromingen van het Stoïcisme en Platonisme hebben een stempel op zijn theologie gedrukt. Maar ook de alom verspreide mysteriegodsdiensten zijn niet aan Paulus voorbijgegaan.
Deze vier verschijnselen uit Paulus’ tijd worden uiteengezet, waarna de auteur onderzoekt welke sporen ervan zijn terug te vinden in de brieven. Dan ontstaat het beeld van Paulus als kind van de Grieks-Romeinse wereld. Op latere leeftijd hebben al deze invloeden uit zijn jeugd en jonge jaren zijn theologie medebepaald. De vraag of Paulus daarmee nog wel de leer van Jezus van Nazareth onveranderd heeft verkondigd, wordt in dit boek aangestipt, maar zal in een volgend boek diepgaander onderzocht worden.