Artikel

Zijn de evangeliën midrasj? - Wout van der Spek - 1985
Bekirbénoe jrg. 27 nr. 11

Dàt de evangeliën midrasjiem bevatten is al veel eerder gesignaleerd. Zo schreef K.A. Deurloo in 1966 reeds een uiterst instruktief artikel in een themanummer van 'Wending' ('Iemand had twee zonen') over de midrasj en het nieuwe testament. Dat je een evangelie als geheel als een midrasj kunt verstaan is ook al eerder beweerd. We vinden dit vooral in kringen van christenen die nadenken over de verhouding jodendom-christendom en die het midrasjbegrip gebruiken om het in hun ogen absolutistische karakter van het evangelie te relativeren.

Het aardige nu van Barnard en Van 't Riet is dat hun stelling over het evangelie als midrasj veel minder ideologisch bepaald is. Zij konstateren een aantal literaire fenomenen, zoeken naar een karakteristiek en komen uit bij het literaire genre van de midrasj. Dit is natuurlijk de juiste weg: verwondering om wat je ziet en een poging doen het te plaatsen binnen de joodse wereld waarin de apostelgeschriften zijn ontstaan. Wat ze zien, zien ze goed; de konklusie is helder, goed onderbouwd en levert een belangrijk gezichtspunt op voor het verstaan van de evengeliën.

Ik heb eigenlijk maar één vraag. Is het niet nodig na op de overeenkomsten tussen een evangelie en de midrasj ook de verschillen aan te wijzen? De meeste midrasjiem zijn kort, vaak niet langer dan één evangelieperikoop. Daarbij: het evangelie is een verhaal rond één persoon en heeft dus wel iets van een biografie. Zulke midrasjiem zijn er bij mijn weten niet. En ten derde lijkt de beweging rond Jezus van Nazareth die zijn leerlingen rekruteert in Galilea en vervolgens optrekt naar Jeruzalem erg veel op de zelotische bewegingen waarvan er voor 70 vele geweest zijn. Andere midrasjiem waarin de politiek-maatschappelijke dillemma's zo duidelijk naar voren treden ken ik niet. Eerder heb ik het idee dat wat bij Barnard en Van 't Riet transformatie van de historie heet, eigenlijk midrasjtransformatie van de historie in de moraal is en je dus het veld van de historie verlaat. Eén en ander is overigens gemakkelijk op te vangen door i.p.v. het evangelie als midrasj te spreken over het midrasjkarakter van het evangelie. Daarmee blijft het door Barnard en Van 't Riet opgedelfde gezichtspunt overeind en worden andere karaktertrekken niet uitgesloten.


This is the website of Peter van 't Riet