Vragen&Antwoorden

Homoseksualiteit (1) - Peter van 't Riet - 2024
Veroordeelt Paulus in Romeinen 1:18-32 homoseksualiteit als een doodzonde?

Vraag : De tekst van Paulus in Romeinen 1:18-32 lijkt mij niet alleen aan te zetten tot homohaat, maar ook een doodswens in hun richting uit te spreken à la de fundamentalistische Islam. Is die tekst niet een reden om de Bijbel de rug toe te keren?

Antwoord : Veel theologen en gemeenteleden leggen deze tekst in Romeinen 1 inderdaad uit als een anti-homotekst. Ze denken dat de Bijbel, en dus ook de brieven van Paulus, zich uitspreken over hedendaagse kwesties. Maar wie de Bijbel zo simpel leest, loopt het risico brokken te maken. Want bijbelschrijvers zoals Paulus waren van veel van onze moderne discussies helemaal niet op de hoogte. Ik maak vier opmerking bij Romeinen 1:18-23.

1) Homoseksualiteit in onze moderne zin van het woord, als seksuele geaardheid, was helemaal niet bekend in die tijd. Velen in het Romeinse rijk in de tijd van Paulus leefden niet monogaam en veel mannen bedreven seks met vrouwen zowel als mannen, zelfs met kinderen. Veel Griekse mannen in de hogere kringen bijvoorbeeld hielden er naast hun huwelijk een jonge knaap (puber of adolescent) op na om seks mee te bedrijven. Ze beschouwden die als hun 'pupil'. Waren die mannen nu hetero- of homoseksueel? Niemand kende dat onderscheid!

2) In die tijd hadden vruchtbaarheids- en mysteriereligies (waarin moraal geen enkele rol speelde) veel aanhangers. Die organiseerden regelmatig orgieën (een soort 'seksfeesten' met een religieus tintje). Daarin bedreef iedereen seks met iedereen, mannen en vrouwen door elkaar ter ere van hun goden. Die religies hadden in de 1e eeuw CJ niet alleen veel aanhangers, maar ook grote invloed op het maatschappelijk verkeer. In Romeinen 1:18-32 beschrijft Paulus de levensstijl van dit soort lieden. Hij doet dat in de geest van zijn tijd door lange lijsten van ondeugden op te sommen. Aan het slot in vers 32 verzucht hij dan dat de mensen die zo leven, de dood verdienen. Hij zegt niet dat ze ter dood gebracht moeten worden. Zijn uitspraak is - in de geest van die tijd - bedoeld als een godsoordeel, niet als een oproep om het recht in eigen hand nemen. Dat laatste zou de Romeinse overheid ook nooit hebben toegestaan. En die overheid was er volgens Paulus niet tevergeefs! (Romeinen 13). Zijn uitspraak in vers 32 heeft dus helemaal geen betrekking op homoseksualiteit in onze betekenis van het woord.

3) Bovenstaande neemt niet weg, dat Paulus seks tussen mensen van hetzelfde geslacht onder alle omstandigheden zal hebben afgekeurd. Maar daarbij heeft hij alleen aan seksuele handelingen gedacht, niet aan een voor hem onbekend begrip als homoseksuele geaardheid. Zijn mensbeeld was dat van de Stoïsche filosofie. Daarin speelt het begrip "natuurlijk gedrag" een belangrijke rol. Aan de natuur (de dierenwereld) ontleende men het idee, dat alleen seks tussen mannen en vrouwen deugdzaam kon zijn, omdat dat tot het "natuurlijke" gedrag van mensen en dieren behoorde. Seksuele handelingen van mannen met mannen en vrouwen met vrouwen waren ondeugdzaam, omdat zij ingingen tegen de natuur zoals God die in hun ogen geschapen had. Maar vandaag leven we in een andere tijd. Dat Stoïsche, "natuurlijke" mensbeeld kennen we niet meer. Ons mensbeeld is gebaseerd op wetenschappelijke (psychologische en neurologische) kennis. Zaken in de Bijbel die daar niet meer aan voldoen, vatten we tegenwoordig anders op, symbolisch bijvoorbeeld. Of we zetten ze "tussen haakjes" als niet meer toepasbaar. Datzelfde doen we met ons wereldbeeld. Wij weten vandaag dat de aarde niet een platte schijf is, die op pilaren in een grote oceaan staat, zoals in de Bijbel het idee is. Ik ken geen fundamentalistische christenen die aan dat oude wereldbeeld vasthouden. Daarom is er ook geen reden om vast te houden aan Paulus' inmiddels verouderde mensbeeld op het gebied van seksualiteit als uitsluitend een zaak tussen man en vrouw.

4) Ook als we vandaag bepaalde voorstellingen van zaken in de Bijbel niet meer letterlijk kunnen nemen, blijft er in het Boek genoeg over aan levenswijsheid om het leven zinvol mee te maken, zoals rechtvaardigheid, vriendschap, hulpvaardigheid etc. Voor monogame relaties zijn dat: elkaar liefhebben en respecteren, elkaar kritisch ondersteunen, een stabiele familieband opbouwen, samen iets voor anderen betekenen etc. Seksualiteit kan daarin een belangrijk samenbindend element zijn als je het met respect voor elkaar bedrijft, of je nu een hetero- of homoseksuele relatie hebt.

Ik hoop dat je hier iets aan hebt.


This is the website of Peter van 't Riet