Dit boek bevat een pleidooi voor een andere kijk op het Evangelie van Lukas en de Handelingen der Apostelen en op de schrijver van beide boeken, de evangelist Lukas. Met veel voorbeelden laat het boek zien dat Lukas beter opgevat kan worden als een joodse auteur die schreef voor een joods publiek dan als een christelijk auteur uit de heidenen die schreef voor een christelijk of heidens publiek.

Eeuwenlang is Lukas in het christendom voor de enige Griekse bijbelschrijver gehouden. Dat blijkt nu niet juist te zijn. Het Lukasevangelie en de Handelingen geven hun geheimen beter prijs als ze worden gelezen als joodse literatuur uit de 1e eeuw CJ. Zo blijken veel verhalen in beide boeken niet opgevat te moeten worden als historische verslaglegging, maar als midrasj, d.w.z. als een vorm van exegetische literatuur waarin de woorden, beelden en scènes betekenissen uit de joods-bijbelse traditie dragen. De verhalen zijn vooral bedoeld om thema's uit Tenach (de Hebreeuwse bijbel) te ctualiseren voor de situatie waarin Lukas en zijn lezerspubliek verkeerden.

In Lukas' tijd aan het einde van de 1e eeuw CJ stond in het jodendom vooral de vraag centraal hoe de joden zich moesten opstellen tegenover de Romeinse bezetting van het land Israël en wat de beste strategie zou zijn om de in 70 CJ verwoeste tempel in Jeruzalem weer te kunnen herbouwen. Daarover heeft Lukas een heel eigen standpunt gehad, dat hij demonstreert met zijn verhalen over Jezus, de apostelen en Paulus. In Lukas' visie dienen de Romeinse joden (Paulus was immers Romeins staatsburger) een bijzondere rol te vervullen.

Na de eerste uitgave van dit boek in 1984 en een heruitgave in 1997 is in 2009 een herziene uitgave uitgebracht bij Folianti. De nieuwe uitgave heeft een handzaam paperbackformaat en een fraaie omslag gekregen.

De eerste uitgave werd indertijd kritisch-lovend ontvangen met woorden als "uitdagend" en "verfrissend". Recensies van dit boek vindt u op deze website (klik hier). Deze heruitgave zal ongetwijfeld nog steeds voorzien in een behoefte om het joodse karakter van Lukas-Handelingen beter te leren begrijpen.

INHOUD

Voorwoord

1     Lukas, de geliefde geneesheer?

2     Kent gij dan Grieks?
2.1  Hebreeuws en Aramees als talen van het jodendom
2.2  Grieks, de taal van de diaspora
2.3  Het semitische karakter van het Grieks van de joden
2.4  De taal van Lukas
2.5  Het publiek waarvoor hij schreef
2.6  Conclusies

3     En zij werkten samen
3.1  Medische termen
3.2  Scheepstermen
3.3  Juridische termen
3.4  Politieke termen
3.5  Conclusies

4     En hij begon bij Mozes en bij al de profeten
4.1  Het ontstaan van de evangeliën
4.2  Johannes de doper
4.3  Johannes de doper volgens Matteüs
4.4  De andere visie van Lukas
4.5  Johannes de doper volgens Lukas
4.6  De lofzang van Maria…, of van Elisabeth?
4.7  De evangeliën als midrasj
       a. Tenach als uitgangspunt
       b. De transformatie van de historie
       c. Het didactisch-polemische karakter van midrasj
       d. Verschil van opinie

5     Onder ons
5.1  De voorwoorden
       a. Onder ons, christenen?
       b. Onder ons, apostelen?
       c. Onder ons, discipelen?
       d. Onder ons, ooggetuigen en dienaren van het woord?
       e. Onder ons, joden
5.2  De wij-verhalen
5.3  Hoogedele Theofilus
5.4  Het doel van het evangelie van Lukas en de Handelingen

6     In het ganse joodse land
6.1  Geografie en compositie
6.2  De vergelijking met Markus
6.3  Extra vermeldingen over de geografische ligging
6.4  Het meer en de zee
6.5  Uitbreiding van Galilea tot Galilea-Judea
6.6  Verwijdering van heidense landstreken
6.7  Het land der Gerasenen
6.8  De vermelding van Galilese plaatsen
       a. Nazareth
       b. Kafarnaüm
       c. Naïn
       d. Bethsaïda

7     Och of gij ook op deze dag verstond wat tot uw vrede dient
7.1  Het reisverhaal (Lukas 9:51 - 19:28)
       a. De landkaart van het Lukasevangelie
       b. De deuteronomische achtergrond van het reisverhaal
       c. De aard van Jezus' optreden
7.2  Jeruzalem
7.3  Emmaüs

8     Kwam hij tot het besluit door Macedonië terug te keren
8.1  De landkaart van de Handelingen
8.2  Antiochië in Syrië
8.3  Macedonië
8.4  De reisroute van Paulus in het tweede deel van Handelingen
8.5  Het reisgezelschap van Paulus
8.6  Rome

9     Een ijveraar voor God evenals gij allen heden zijt
9.1  De farizeeën
       a. De farizeeën bij Lukas in vergelijking met Markus en Matteüs
       b. Het karakter van de farizese beweging
       c. De houding van de evangelisten tegenover de farizeeën
       d. Lukas en de school van Hillel
       e. Het conflict met de strengste farizeeën
       f. Samenvatting en conclusie
9.2  De sadduceeën en de overpriesters
9.3  De zeloten
       a. De zeloten worden sporadisch vermeld
       b. Overeenkomsten en verschillen tussen Lukas en de zeloten
       c. De polemiek tegen de zeloten

10   Om de hoop van Israël
10.1 De joden
10.2 De heidenen
10.3 De Romeinen

Noten

Literatuur