Vraag : Wat kan Paulus bedoelen als hij het in 2 Timotheüs 3:16 heeft over ‘de schrift’ (grafè). Zou Paulus hier doelen op een aantal boeken van Tenach? En welke boeken zullen in zijn tijd als gezaghebbend aanvaard zijn? En is er in die tijd ook al onderscheid gemaakt tussen Tora, Neviïm en Ketuvim (Tora, Profeten en Geschriften)? Zelf ben ik geneigd om te denken dat Paulus níet bedoelt dat ‘de hele schrift’ door God geïnspireerd is.
Antwoord : Het onderscheid tussen Tora, Neviïm en Ketuvim bestond zeker al in de 1e eeuw CJ. Zie Lukas 24:27 voor Mozes en de Profeten. Alleen de afdeling van de Geschriften was nog niet definitief afgerond. Boeken als Psalmen, Spreuken, zelfs Daniël behoorden er al wel toe, maar discussie was er nog over enkele boeken zoals het Hooglied en Esther (waarin God helemaal niet genoemd wordt). In de verhalen over Jezus' wonderbare spijziging deelt hij 5 broden (5 boeken Mozes) en 2 vissen (de 2 afdelingen Profeten en Geschriften) uit. De meeste, zo niet alle boeken van Tenach waren toen al in het Grieks vertaald in de Septuagint. Farizeeën, Essenen en Apocalyptici maakten van boeken uit alle drie afdelingen intensief gebruik, zoals ik heb laten zien in Paulus' leertijd in Jeruzalem.
Verder ga ik ervan uit dat 2 Timotheüs een pseudo-paulinische brief is, niet geschreven door Paulus zelf, maar door een of meer van zijn leerlingen. Mijn argumenten daarvoor kun je vinden in De levensloop van Paulus. Paulus zelf putte in zijn brieven uitsluitend uit de Septuagint, zoals ik heb laten zien in Paulus' vorming en scholing in een hellenistisch-joods milieu. De Septuagint had in het hellenistische Jodendom van Paulus' tijd al een geïnspireerde status en verving in de Griekstalige synagogen de Hebreeuwse teksten.
In zijn eigen brieven citeert Paulus uit de Tora/Pentateuch en uit diverse (Griekstalige) Profetenboeken en Geschriften. Daaruit kun je concluderen dat hij de meeste van de boeken van onze huidige Tenach (maar dan wel in Griekse vertaling) als geïnspireerd heeft gezien. Je kunt dan ook aannemen dat zijn leerlingen dat eveneens zo zagen en dat in 2 Timotheüs 3:15 en 16 vrijwel de hele "Griekstalige Tenach" is bedoeld. Het is mogelijk dat de schrijver van 2 Timotheüs met "grafè" ook boeken uit de Septuagint bedoelde, waarvan de originelen later niet in Tenach zijn opgenomen (zoals Judith en Jezus Sirach). Zelfs esseense geschriften zoals het Damascus Document (zie bijv. Jannes en Jambres in 2 Timotheüs 3:8; CD 5:17-19) kan hij erbij geteld hebben. Echter, omdat er aan het eind van de 1e eeuw CJ nog geen bundels waren of lijsten bestonden, maar alleen losse boeken of boekrollen in omloop waren, kan het natuurlijk ook nog zo zijn dat hetzij Paulus, hetzij de schrijver van 2 Timotheüs enkele boeken die nu tot Tenach behoren, van geïnspireerdheid heeft uitgesloten. Zeker weten doen we het niet.