Boekbespreking

Medische ethiek bezien vanuit joodse optiek - Peter van 't Riet - 1997
Boekbespreking

Titel: Op het leven!
Ondertitel: Medische ethiek bezien vanuit joodse optiek
Auteur: Mr. drs. R. Evers
Uitgever: Kok : Kampen 1997

In dit boek passeren tal van actuele medische onderwerpen de revue: anticonceptie, sterilisatie, geboortebeperking, genenmanipulatie, geslachtsbepaling, draagmoederschap, abortus, transseksuele chirurgie, AIDS, euthanasie en nog vele andere. Alle onderwerpen worden op dezelfde manier behandeld. Eerst geeft de auteur een inleiding, gevolgd door informatie over de stand van zaken, zowel medisch als betreffende het publieke debat dat over het onderwerp gevoerd wordt. Vervolgens komen Tora, Talmoed en joodse traditie aan de beurt, waarbij gezocht wordt naar aanwijzingen die van belang kunnen zijn voor een  religieus-morele standpuntbepaling ten opzichte van de betreffende kwestie.

Naar Evers' overtuiging zijn wetenschap en joodse religie niet twee strijdige grootheden. In het jodendom heeft altijd een grote belangstelling bestaan voor medische zaken. De medische wetenschap moet zich echter niet autonoom ontwikkelen, maar heeft duidelijke grenzen nodig, ontleend aan bijbel en bijbelinterpretatie. Daarbij komt dat medische ethiek, of beter medische halacha, altijd al een belangrijk deel heeft uitgemaakt van de joodse traditie. In de Middeleeuwen was zelfs de helft van de bekendste rabbijnen ook arts.
Een belangrijk uitgangspunt voor de medische halacha is de joodse opvatting van de ondeelbare eenheid van lichaam en geest. Hierdoor wordt grote waarde gehecht aan het lichaam en aan de materiële werkelijkheid. Beide vormen het "brandpunt" van de schepping. Dit is bijvoorbeeld de reden waarom in het jodendom geen discussies voorkomen over de verplichting tot vaccinatie. Al sinds oude tijden is het in het joodse denken vanzelfsprekend om middelen zoals vaccinatie te gebruiken om het leven te beschermen tegen ziekten en andere kwalen.
Belangrijk in dit verband is het zogenaamde levensimperatief, de opdracht om voor het leven te kiezen, zoals die geformuleerd is in Deut. 30:19 'kies het leven!'. Dit gebod wordt niet alleen betrokken op het volledige leven, maar is ook van toepassing om een gedeeltelijke aantasting ervan te voorkomen bij ziekten zoals polio.
Gezondheid is een zeer groot goed in de joodse traditie, waarin het de hoogste opdracht van de mens is de voorschriften van de Tora te vervullen. Ziekten en lichaamsge-breken kun-nen de mens daarbij hinderen en moeten dus vermeden en bestreden worden.
Ook in kwesties van levensbeëindiging biedt de joods-medische halacha duidelijke standpunten. Abortus is alleen geoorloofd als de lichamelijke en geestelijke gezondheid van de moeder bedreigd worden, maar elke andere vorm van levensbeëindigend handelen is bij Tora verboden. Het jodendom ontkent het recht om de kwaliteit van het leven te beoordelen. Het gebod om het leven te redden wordt niet door de kwaliteit van het te redden leven beïnvloed.
Ook op klonen heeft Evers een duidelijke visie, die sterk afwijkt van de meningen die in christelijke kringen opgeld doen. Klonen mag, omdat het niet valt onder het verbod van kruisen en enten. Vermenging van genen van mensen en dieren daarentegen valt wel onder dit verbod en is dus niet geoorloofd. We moeten daarbij echter bedenken dat ook de medische halacha onderhevig is aan discussie en soms tegengestelde meningen, en dat het laatste woord over zoiets nieuws als klonen nog lang niet is gezegd, ook onder rabbijnen niet. Een buitengewoon interessant boek, waaraan gezien de vele discussies in leerhuizen die ook aan dit soort onderwerpen gewijd zijn, vandaag grote behoefte bestaat.

Dit artikel verscheen eerder in: Judaica Bulletin 11 nr. 1 - oktober 1997
This is the website of Peter van 't Riet